QUÁN CHIẾU HẠNH PHÚC
Chúng ta thường đi tìm một cái gì bên
ngoài để mang lại cho mình hạnh phúc như vật chất, nhà cửa, xe hơi, máy móc,
tiện nghi, … hoặc tình cảm gia đình, thân quyến, bạn bè, người yêu, … hoặc danh
vọng, địa vị, lý tưởng.
Ta khát khao tìm kiếm vì tưởng mình
nghèo nàn, thiếu thốn, tâm luôn phóng ra ngoài chạy theo trần cảnh.
Trong kinh Pháp Hoa kể: đứa cùng
tử suốt đời đi ăn xin vì không biết trong túi mình có viên ngọc quý, đến khi
được người bạn nhắc, tỉnh ngộ lấy ngọc ra xài liền hết đói khổ.
Bài quán chiếu dưới đây nhắc bạn nhớ lại
những viên ngọc quý mà bạn đã có, chỉ cần lấy ra dùng là sẽ có hạnh phúc.
Sau đây là 7 điều quán chiếu hạnh phúc:
1/ Ta đang còn sống
2/ Ta có sức khỏe
3/ Ta có đủ sáu căn
4/ Ta có tự do
5/ Ta có tiện nghi vật chất
6/ Ta có tình thương
7/ Ta có sự hiểu biết
1/ Ta đang còn
sống
Trên đời này quý nhất là sự sống. Tất cả
sinh vật từ côn trùng, sâu bọ, thú vật cho đến con người, loài nào cũng tham
sống sợ chết. Giả sử bây giờ phải lựa chọn giữa trúng số độc đắc mà chết và sạt
nghiệp mà sống thì bạn sẽ lựa cái nào ? Ở đời ai cũng lo đi tìm tiền của, nhưng
thật ra tiền của chỉ để bảo đảm sự sống an toàn, tiện nghi.
Có nhiều người giàu sang sẵn sàng chi
hết tiền của để cứu lấy mạng sống. Như thế đủ thấy sự sống quý hơn tiền bạc,
quý hơn gấp trăm ngàn, triệu ngàn lần. Ngay cả một tỷ đô la cũng không mua nổi
mạng sống khi bị bệnh ung thư hay sida (aids). Vậy mà sáng nay mở mắt thức dậy
còn sống, bạn có thấy mình hạnh phúc không?
Mỗi khi cảm thấy khổ đau, chán nản hay
tuyệt vọng thì hãy nhớ lại ta đang còn sống đây. Còn sống thì còn tất cả.
2/ Ta có sức
khỏe
Sự sống quý nhất trên đời, sức khỏe quý
nhất trong sự sống. Có sức khỏe không có nghĩa là phải khỏe như lực sĩ thế vận
hội mà chỉ cần không đau nhức, bệnh hoạn, không có bệnh trầm kha, nan y, v.v… Ở
đời mấy ai tránh khỏi bệnh tật, không bệnh này thì bệnh nọ. Bệnh nặng như ung
thư hay sida phải có thuốc giảm đau như morphine mới chịu nổi, nếu không thì
đau đớn rên siết như bị hành hình ở địa ngục, bệnh nhẹ như cảm cúm, sổ mũi,
nhức đầu cũng làm cho ta mệt mỏi, khó thở, đau nhức. Mỗi khi khỏe mạnh, không
bệnh hoạn thì ta hãy mừng rỡ ý thức đó là một hạnh phúc. Có nhiều tiền mà bệnh
hoạn liên miên, ăn không được, ngủ không yên, hết nằm nhà thương này đến nhà
thương nọ, có tiền như vậy đâu có sướng !
Mỗi khi cảm thấy khổ đau, chán nản hay
tuyệt vọng thì hãy nhớ lại ta đang còn sức khỏe đây. Còn sức khỏe thì còn làm
được tất cả.
3/ Ta có đủ sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi,
thân, ý)
Có nguời đầy đủ sức khỏe nhưng lại bị
mù, điếc, hoặc câm, què, tàn tật, v.v…
Những người này dù có tiền, có sức cũng
đâu sung sướng gì !
Bạn có thể tưởng tượng nếu bây giờ bị mù
thì bạn sẽ ra sao ?
Chỉ cần nhắm mắt lại trong năm, mười
phút đi tới đi lui trong nhà mình xem.
Bạn có hiểu được nỗi khổ của người mù
không ? Vậy mà bạn đang còn đôi mắt sáng thấy được trời xanh, mây trắng, tai
nghe được chim hót, nhạc hay, mũi ngửi được mùi cơm thơm, miệng nói năng được
với người thương, thân không què quặt, tâm không điên loạn. Như vậy còn đòi hỏi
gì hơn? Chỉ cần mất đi một căn thôi đời bạn sẽ mất đi rất nhiều ý nghĩa.
Dù ở trong cảnh khổ nào đi nữa, nhớ lại
mình còn nguyên vẹn sáu căn cũng đủ an ủi và xóa tan đi mọi niềm đau.
4/ Ta có tự do
Tự do ở đây là không bị tù đày chứ không
có nghĩa chính trị hay tôn giáo. Bởi vì theo giáo lý, tất cả chúng ta đều là tù
nhân của ba cõi sáu đường. Chỉ khi nào thoát khỏi sinh tử luân hồi mới thực sự
là tự do.
Hiện tại bạn có đang ở tù không?
Có đang bị trói buộc, xiềng xích không ?
Có ai cấm bạn đi đứng nói năng, ăn uống
không?
Có ai đánh đập theo dõi kiểm soát bạn
không ?
Bạn có biết đời sống trong tù ra sao
không?
Dù đó là tù ở Pháp, ở Mỹ?
Có thể bạn nghĩ tù ở các xứ văn minh
giàu có thì sướng hơn ở xứ nghèo chăng?
Ở Mỹ nhân viên cai tù không hành hạ tù
nhân nhưng chính những người tù đánh đập, áp bức, hiếp dâm lẫn nhau rất dã man.
Ngay bây giờ nhìn lại, bạn có thấy mình
được tự do đi đứng nói năng không ?
Nhớ ai thì lên xe rồ máy đi thăm, thèm
ăn món gì thì ra chợ mua hoặc đi nhà hàng, v.v…
Có biết bao người đang bị tù đày khổ sở,
trong đầu chỉ ao ước được tự do như bạn là họ sung sướng lắm.
Vậy mà đang sống tự do bạn có cảm thấy
hạnh phúc không? Nếu không thì bạn hãy ý thức và nhớ lại đi, đừng để khi mất tự
do rồi mới mơ ước thì quá muộn.
5/Ta có tiện nghi vật chất
Tiện nghi vật chất không hẳn là nhà cao
cửa rộng, xe hơi, ti vi, tủ lạnh, máy giặt, máy rửa chén, v.v… Tiện nghi ở đây
là những thứ căn bản mà phần đông chúng ta đều có, đó là cơm ăn, áo mặc, chỗ ở
che mưa nắng, không phải đi ăn xin, ngủ đầu đường xó chợ.
Nhiều người ở Việt Nam vẫn tưởng rằng
sống ở Pháp hay Mỹ chắc sướng lắm vì đầy đủ tiện nghi, họ đâu biết là ở đâu
cũng có kẻ giàu người nghèo.
Ngay tại Paris, thủ đô ánh sáng, hàng
ngày vẫn có nhiều người ăn xin vô gia cư, tiếng pháp gọi là SDF (sans domicile
fixe), ngửa tay đi xin tiền trong xe điện ngầm (métro), tối đến họ chui vào
những gầm cầu thang để ngủ. Nhìn lên chẳng bằng ai, nhưng nhìn xuống thì ta vẫn
còn may mắn hơn nhiều người.
Hãy nhìn lại hoàn cảnh của mình, bạn có
đói đến nỗi thiếu ăn không ? Có nghèo đến nỗi không còn mảnh vải che thân ? Nếu
chưa đến nỗi như vậy thì bạn hãy xem mình đầy đủ. Khi tâm biết đủ (tri túc) thì
bao nhiêu cũng đủ, khi tâm tham muốn đòi hỏi thì bao nhiêu cũng không đủ. Người
biết đủ là người giàu có hạnh phúc vì không thấy thiếu thốn, người tham lam keo
kiệt dù có nhiều tiền vẫn là người nghèo vì không bao giờ thấy đủ.
6/ Ta có tình thương
Nhiều người khổ sở vì cảm thấy cô đơn,
không có ai thương mình hết. Không ai thương mình bởi vì mình đâu có thương ai.
Khi trong lòng ta tràn đầy tình thương thì tự nhiên nó tỏa ra và mọi người sẽ
tìm đến. Giống như mùa xuân hoa nở thơm ngát thì tự động ong bướm bay tới xung
quanh.
Ai cũng có một trái tim, tiếng Hán là
tâm, bản chất của tâm (tim) là thương yêu. Ta có dư tình thương cho chính mình
và cho kẻ khác.
Chỉ cần nhớ lại mình có trái tim thương
yêu và đem ra xử dụng. Nếu chưa nhớ thì bạn hãy thực tập phép quán từ bi ở phần
trước.
Hiện tại bạn có ai là người thân thương
không? Có cha mẹ, anh em, vợ con, bạn bè không? Có ai đang thương và lo lắng
cho bạn không? Có tình thương, biết thương và được thương là một hạnh phúc lớn
nhất trên cõi đời này.
7/ Ta có sự hiểu biết
Hiểu biết ở đây là hiểu biết đạo lý chứ
không phải kiến thức bằng cấp. Không kể người khùng điên mất trí, hoặc bị bệnh
tâm thần mà ngay cả những người bình thường cũng chưa chắc có sự hiểu biết về
nhân quả và đạo đức. Đầu óc ta còn sáng suốt, không điên khùng mất trí, lại gặp
được Phật pháp, học hiểu giáo lý giải thoát, đó là một duyên lành hy hữu trăm
ngàn muôn kiếp khó gặp được.
Nếu quán chiếu những điều trên chưa đủ
để cho bạn hạnh phúc thì bạn cần phải “hạ sơn” đi vào cuộc đời để tiếp xúc với
người sắp chết, người bệnh để thấy họ khổ ra sao, tiếp xúc với người tàn tật,
người tù, người ăn xin, người cô đơn, người ngu cố chấp thì may ra nó sẽ giúp
bạn tỉnh ngộ thấy mình hạnh phúc.
Thương Ghét
1) Ða số người thường suốt ngày sống trong
sự thương ghét. Người nào vừa ý, hợp ý mình thì thương, kẻ nào trái ý mình thì
ghét.
2) Khi bắt đầu biết đạo thì tập tánh
bình đẳng, không thương người này ghét người kia.
3) Sau khi hiểu đạo thì chỉ còn tình
thương. Thấy ai cũng là bà con thân thuộc của mình từ nhiều đời, và thấy ai
cũng đáng thương hết.
Trích sách “Ý Tình Thân”